Xơ nang tuyến vú là bệnh lành tính, biểu hiện ở hệ thống ống tuyến vú, thường gặp ở lứa tuổi 35 – 45
SƠ LƯỢC VỀ CẤU TRÚC TUYẾN VÚ:
Tuyến vú được tạo nên từ 15 – 20 các thùy tuyến, mỗi thùy tuyến lại gồm nhiều tiểu thùy. Tương ứng với mỗi tiểu thùy đều có các ống tuyến sữa kết nối với nhau như những cành cây, đổ về các ống sữa chính. Các ống sữa chính này chạy tập trung về quầng vú và núm vú.
NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH
Nguyên nhân chủ yếu là do tăng nồng độ Estrogen nội sinh hoặc tăng sự nhạy cảm của tuyến vú với Estrogen nội sinh. Dưới sự tác động của Estrogen, các tế bào biểu mô tăng sinh trong các ống dẫn sửa nhỏ của các phân thùy, tạo thành các nang có kích thước to nhỏ khác nhau (0,2 – 1,5 cm).
Trong lòng nang chứa dịch tiết và các tế bào biểu mô bị bong ra. Dịch trong lòng ống tiết ra càng nhiều, kích thước nang càng lớn. Xung quanh nang hoặc giữa các nang tổ chức liên kết tăng sinh tế bào xơ làm cho nang vú xơ cứng, tổn thương lúc này được gọi là xơ nang vú.
CÁC DẠNG XƠ NANG THƯỜNG GẶP:
U nang tuyến vú: là một khối tròn hay bầu dục, kích thước thay đổi từ vài mm đến vài cm, bên trong chứa dịch (màu vàng trong, đôi khi màu vàng đục, trắng đục, xanh, hiếm khi màu đỏ), bọc bên ngoài là vỏ nang có thể mỏng hoặc dày.
Viêm xơ tuyến vú: là tổn thương dạng mảng hay khối đặc, kích thước vài cm, không rõ ranh giới, thường xuất hiện ở nửa trên ngoài của vú, đau nhẹ trước mỗi kỳ kinh
Tăng sản ống tuyến vú: thường dưới dạng mảng hay khối đặc (không chứa dịch), kích thước từ 1 – 4 cm, có thể là một mảng hoặc nhiều mảng ở 1 hoặc 2 vú. Các mảng này giới hạn không rõ ràng, mật độ chắc hơn tuyến vú xung quanh, đau khi ấn. Gần ngày có kinh, kích thước to hơn và gây đau nhiều, khi có kinh thì kích thước lại nhỏ lại và ít đau hơn.
TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP:
Đau vú: Đây là triệu chứng thường gặp nhất khiến nhiều người đi khám. Thường xảy ra ở người đang trong thời kỳ kinh nguyệt, đặc biệt ở người tiền mãn kinh, đau có thể ở 1 hoặc 2 vú, thường gặp ở nửa trên ngoài vú. Có thể đau nhẹ 1 tuần trước ngày có kinh, đau ít hơn khi hành kinh, hoặc đau liên tục đến gần ngày có kinh thì đau nhiều hơn, đau ít hơn khi có kinh. Nhiều người có cảm giác đau căng cứng cả 2 vú, đau nhiều đến nỗi không dám động chạm vào, không dám mặc áo ngực.
Tự sờ thấy u vú hoặc các đám lổn nhổn không đều trong vú.
CÁC XÉT NGHIỆM CẦN LÀM:
Siêu âm vú: là xét nghiệm đơn giản, kinh tế phát hiện vị trí, số lượng, kích thước các khối u, sự tăng xơ của tuyến vú.
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA): nếu thấy hình ảnh nghi ngờ cần chỉ định mổ sinh thiết.
Chụp X-quang vú (Mammography): phát hiện sớm ung thư vú qua dấu hiệu vi vôi hóa hoặc co kéo.
ĐIỀU TRỊ:
Chế độ sinh hoạt: Người bệnh cần giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, khoa học. Nên ăn nhiều thức ăn giàu vitamin nhóm B, Kali, Magiê như gạo lứt, trái cây, rau quả để giảm ứ nước, giảm các triệu chứng đau tức ngực. Cần tránh các thức ăn nhiều muối, nhiều chất béo, tránh các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá.
Thuốc giảm đau, Progestegrone, Tamoxifen, cần có chỉ định của bác sĩ.
Phẫu thuật khi nang to và phát triển nhanh gây căng tức, nang vú bội nhiễm áp xe hóa, hoặc nghi ngờ ác tính.