Xét nghiệm TRAb giúp chẩn đoán và điều trị bệnh Basedow

1. Tuyến giáp và chức năng của tuyến giáp

Basedow là bệnh cường giáp thường gặp nhất hiện nay và gây nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe của con người. TRAb là phương pháp xét nghiệm có độ nhạy và độ chính xác cao được áp dụng để chẩn đoán và điều trị Basedow.

2. Xét nghiệm TRAb là gì?

Khi mắc bệnh Basedow cơ thể sẽ tự xuất hiện ba loại kháng thể là TRSAb (kích thích), TRNAb (trung gian), TRBAb (ức chế). Ba loại kháng thể này có cấu trúc phân tử khác nhau dẫn đến thụ thể của TSH gắn với chúng tại các màng tế bào ở tuyến giáp có sự khác nhau.

Xét nghiệm TRAb sẽ xác định nồng độ TRAb trong máu, dựa vào nồng độ này để đánh giá bệnh nhân có tồn tại tự kháng thể TRAb hay không, đồng nghĩa với việc xác định xem bạn có mắc bệnh Basedow hay không.

Ba loại kháng thể kể trên chỉ có TRSAb và TRBAb có cạnh tranh với THS gây tác dụng không tốt do vậy chỉ có hai tế bào này ảnh hưởng đến các chức năng của tế bào tuyến giáp. TRNAb chỉ là một kháng thể trung gian do vậy không hề ảnh hưởng đến chức năng của tế bào tuyến giáp.

Đánh giá tỷ lệ TRSAb/TRBAb giúp ta chẩn đoán được mức độ nặng nhẹ của bệnh Basedow.

Xét nghiệm TRAb

3. Ý nghĩa của xét nghiệm TRAb trong chẩn đoán bệnh Basedow

Tuyến giáp của người bệnh Basedow tăng tiết quá nhiều hormone giáp gây nên triệu chứng nhiễm độc giáp. Nếu không điều trị kịp thời bệnh sẽ gây nên nhiều biến chứng rất nặng cho cơ thể như rối loạn chuyển hóa, tổn thương tim mạch, thần kinh - cơ, mắt, da, xương,... Tuy nhiên, việc chẩn đoán Basedow còn gặp nhiều khó khăn do hay bị nhầm lẫn với những bệnh cường giáp khác.

Nguyên nhân gây nên bệnh Basedow hiện nay vẫn chưa được khẳng định rõ ràng, cơ chế gây bệnh được chấp nhận hiện nay là cho rằng đây là một bệnh tự miễn, chủ yếu do môi trường và yếu tố di truyền. Khi khả năng miễn dịch với kháng nguyên tuyến giáp của cơ thể không còn nữa, lúc này phản ứng miễn dịch chống lại tuyến giáp sẽ xảy ra. Đây là nguyên nhân chính gây nên bệnh Basedow.

Bệnh Basedow gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe

Khi mắc bệnh Basedow, trên bề mặt tuyến giáp sẽ xuất hiện tự kháng nguyên HLA nhóm 2 giúp kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể. Ngoài ra kháng nguyên này còn sản xuất kháng thể tự chống lại nó, đây cũng là một yếu tố quan trọng gây nên bệnh Basedow.

Tự kháng nguyên HLA nhóm 2 sẽ xuất hiện và cạnh tranh chủ yếu với TSH tại TSHR do vậy mới xuất hiện tên gọi TRAb. Ngoài ra TSHR có thể xuất hiện ở các mô khác nhau như tế bào lympho, tế bào mỡ, nguyên bào sợi,... Có thể hiểu đơn giản rằng ở đâu xuất hiện TSHR thì cũng đồng thời xuất hiện TRAb, lúc này ta có thể xác định được nồng độ xuất hiện của TRAb có trong máu.

4. Khi nào nên xét nghiệm TRAb?

Xét nghiệm này được khuyên nên thực hiện nếu bạn thuộc một trong số những trường hợp sau:

- Chẩn đoán bệnh Basedow, đồng thời phân biệt Basedow với các bệnh lý cường giáp khác.

- Sử dụng kết quả xét nghiệm trong quá trình điều trị Basedow.

- Phụ nữ mang thai mà trước kia đã bị các bệnh về tuyến giáp. Phụ nữ mang thai mà đã có tiền sử mắc các bệnh về tuyến giáp thì nên đi xét nghiệm TRAb để xác định xem có bị khởi phát Basedow trong quá trình mang thai không. Ngoài ra, nên xét nghiệm trong thời kỳ trước và sau thai kỳ để kết quả chẩn đoán được tốt nhất.

Phụ nữ mang thai có tiền sử bị các bệnh về tuyến giáp thì nên xét nghiệm TRAb

+ Trị số bình thường: <0,92 IU/l

+ TRAb tăng trong các bệnh như Viêm tuyến giáp tự miễn, Basedow

+ Xét nghiệm TRAb được chỉ đinh trong những trường hợp sau: 

- Phát hiện hay loại trừ bệnh cường giáp tự miễn và phân biệt với bệnh tuyến giáp tự phát lan tỏa. Sự hiện diện của TRAb chỉ ra tình trạng nhiễm độc tuyến giáp là do nguyên nhân tự miễn hơn là do bướu hạt độc tuyến giáp. Vì đích điều trị bệnh Basedow có thể khác so với đích điều trị các dạng khác của nhiễm độc giáp nên việc phát hiện TRAb ngay từ đầu có giá trị rõ ràng. 

- Theo dõi điều trị bệnh nhân bệnh Basedow và dự đoán tái phát, do đó đây là yếu tố hỗ trợ quan trọng có tính quyết định trong theo dõi điều trị. Nồng độ TRAb có xu hướng giảm khi dùng thuốc kháng giáp điều trị bệnh Basedow. Nồng độ thấp hay không phát hiện TRAb sau một đợt điều trị có thể cho thấy bệnh đã thuyên giảm và do đó có thể cân nhắc việc sử dụng thuốc cho hợp lý. 

-Đo nồng độ TRAb trong ba tháng cuối của thai kỳ. Vì TRAb là kháng thể nhóm IgG, chúng có thể qua nhau thai và có thể gây bệnh tuyến giáp sơ sinh. Vì thế đo nồng độ kháng thể TRAb trong thai kỳ ở những bệnh nhân có bệnh sử bệnh tuyến giáp rất quan trọng để đánh giá nguy cơ bệnh tuyến giáp ở trẻ sơ sinh.

4. Quy trình tiến hành phương pháp xét nghiệm TRAb 

Lấy bệnh phẩm

- Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông không sử dụng huyết tương cho xét nghiệm này. Máu không vỡ hồng cầu.

- Sau khi lấy máu, đem ly tâm tách lấy huyết thanh 

- Bệnh phẩm ổn định 3 ngày ở 2°C-8, 1 tháng ở -20°C. 

- Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất lượng nên phân tích trong vòng 2 h. 

Tiến hành kỹ thuật 

- Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài đặt chương trình xét nghiệm TRAb. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm TRAb. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm TRAb đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng. 

-Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có). 

- Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích 

- Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm 

- Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy 

- Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.

Minh họa xét nghiệm TRAb