Viêm tai giữa ứ dịch thường gặp ở trẻ từ 1 đến 3 tuổi, đặc trưng bởi tình trạng dịch bị ứ phía sau một màng tai không bị thủng. Nếu không được phát hiện và điều trị, viêm tai giữa ứ dịch có thể diễn biến thành các bệnh lý suy giảm thính lực mạn tính và không hồi phục.
Viêm tai giữa ứ dịch là gì?
Viêm tai giữa ứ dịch được định nghĩa là tình trạng ứ dịch tai giữa kéo dài ít nhất 3 tháng mà không kèm theo các dấu hiệu viêm tiến triển.
Viêm tai giữa ứ dịch gặp ngày càng nhiều ở cả trẻ em và người lớn. Bệnh liên quan đến rối loạn chức năng vòi nhĩ, nguyên nhân là do viêm nhiễm đường hô hấp trên, phì đại VA, ung thư vòm, hở hàm ếch, chấn thương áp khí, dị ứng …
Bệnh biểu hiện mạn tính và tồn tại dai dẳng, có thể dẫn đến nhiều biến chứng và di chứng nặng nề. Đối với trẻ em, viêm tai giữa ứ dịch gây ra nghe kém dẫn truyền từ đó ảnh hưởng đến phát âm, phát triển ngôn ngữ và phát triển tâm thần. Ngoài ra viêm tai giữa ứ dịch còn thể gây ra các biến chứng như xẹp nhĩ, xơ nhĩ, hình thành các túi co kéo từ đó dẫn tới hình thành cholestetoma. Vì vậy bệnh phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây ra viêm tai giữa ứ dịch
Bệnh viêm tai giữa xuất hiện nhiều ở trẻ là do cấu tạo vòi nhĩ bẩm sinh ngắn và nhỏ, trong khi đó khẩu kính lại to nên thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh. Viêm tai giữa ứ dịch cũng xuất phát từ yếu tố nhiễm trùng do vi khuẩn. Ngoài ra còn có các yếu tố bệnh sinh như:
Rối loạn chức năng vòi tai: Ống vòi nhĩ bị rối loạn chức năng, dịch lỏng tích tụ và không thể thoát ra ngoài sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng.
Các bệnh viêm đường hô hấp trên: Ống vòi nhĩ thông với vòm mũi họng nên vi khuẩn từ các chất dịch mũi họng có thể xâm nhập vào tai giữa và tạo thành bệnh.
Triệu chứng của viêm tai giữa ứ dịch:
Viêm tai giữa rất khó để xác định nếu không nhờ đến các kỹ thuật và dụng cụ chuyên khoa như máy nội soi, máy đo nhĩ lượng. Tuy nhiên, người bệnh có thể tự theo dõi tình hình sức khỏe và đến ngay các chuyên khoa tai mũi họng nếu có các biểu hiện lâm sàng sau:
Triệu chứng ngoài tai: Ngạt mũi, chảy mũi do bệnh có mối liên hệ mật thiết với viêm VA.
Triệu chứng ở tai: Ù tai, nghe kém, có thể thấy óc ách trong tai.
Dịch tai xuất hiện sau màng nhĩ đóng kín là dấu hiệu điển hình của bệnh
Khi thực hiện nội soi tai, bác sĩ có thể quan sát thấy màng nhĩ bị mờ đục, mất nón sáng, màu sắc thay đổi, hơi bị co kéo hoặc căng phồng, độ di động giảm mạnh hoặc không di động…
Ở trẻ nhỏ chưa biết nói, do bệnh không có các dấu hiệu rõ rệt như đau tai hay sốt, dịch tai bị đóng sau màng nhĩ nên cha mẹ thường khó để phát hiện. Khi nhận thấy trẻ chậm nói hơn bình thường, không nghe thấy hoặc mất tập trung khi người xung quanh nói, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện khám tai ngay.
Điều trị viêm tai giữa ứ dịch:
Người bị viêm tai giữa ứ dịch trong trường hợp nhẹ có thể sử dụng phương pháp điều trị nội khoa. Nếu bệnh không đi kèm với các bệnh viêm đường hô hấp thì không cần dùng đến thuốc kháng sinh, chỉ cần điều trị triệu chứng.
Các loại thuốc thường được dùng trong điều trị viêm tai giữa bao gồm:
Thuốc kháng sinh: Amoxicillin, ampicillin, cephalosporin thế hệ II, III, nhóm macrolid, nhóm quinolon
Thuốc kháng viêm: Corticoid ngắn ngày, thuốc không chứa steroid
Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, ibuprofen
Người bệnh điều trị nội khoa thường chỉ dùng thuốc trong khoảng 5-10 ngày. Sau khi tái khám, nếu bác sĩ thấy tai ổn định, các triệu chứng thuyên giảm thì người bệnh có thể ngưng dùng thuốc.
Thủ thuật đặt ống thông khí
Trường hợp viêm tai giữa ứ dịch tiến triển đến giai đoạn nặng, thính lực đã suy giảm trên 15dB, không đáp ứng với thuốc hoặc bị biến chứng xẹp nhĩ có túi co kéo thì cần thực hiện thủ thuật đặt ống thông khí. Ống thông khí là biện pháp tối ưu nhất để dẫn lưu dịch tai từ hòm nhĩ ra bên ngoài, giúp thính lực được cải thiện và giảm nguy cơ tái phát sau điều trị
Biện pháp phòng tránh viêm tai giữa ứ dịch
Viêm tai giữa ứ dịch có thể phòng ngừa bằng các biện pháp đơn giản sau:
Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất gây dị ứng
Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, giữ cho môi trường sống thông thoáng, hạn chế vi khuẩn
Cho trẻ bú sữa mẹ, hạn chế sử dụng bình bú sữa. Khi bú nên nâng cao đầu trẻ hơn, không để trẻ nằm ngửa
Giữ ấm cơ thể phòng tránh bệnh cảm lạnh, cảm cúm, với trẻ em thì nên tiêm phòng đầy đủ
Chữa trị tận gốc các bệnh viêm đường hô hấp: viêm họng, viêm mũi…
Khi tắm hoặc bơi lội xong nên sử dụng khăn khô hoặc bông ngoáy tai thấm nước ở trong tai
Vệ sinh tai bằng bông thấm nước muối sinh lý hoặc oxy già mỗi ngày