Bệnh nhân Nguyễn Thị T , 59 tuổi, Việt Hưng, Long Biên, Hà Nội, đến khám tại bệnh viện đa khoa Đức Giang ngày 09/9/2019 vì đau hố chậu phải, ngày càng tăng dần, được bác sỹ thăm khám thấy: Ấn hố chậu phải đau, sốt 380C. Xét nghiệm: CRP tăng (16,23mg/L).
Khảo sát bằng siêu âm thấy ổ thâm nhiễm mỡ viêm vùng hố chậu phải.
CT bụng có tiêm thuốc cản quang: có hình ảnh một vùng giảm đậm độ của mô mỡ nằm cạnh đại tràng lên với viền tăng quang xung quanh, ngấm thuốc sau tiêm kích thước 11x5mm, ruột thừa không tăng kích thước, không thấy viêm túi thừa đại tràng, không thấy dày thành đại tràng lên.
Chẩn đoán được đặt ra: Viêm bờm mỡ đại tràng
Bệnh nhân được điều trị nội khoa bằng kháng sinh và NSAID, 1 tuần sau các triệu chứng thuyên giảm và ra viện.
Bờm mỡ đại tràng là một thành phần của mạc nối đại tràng, thường đi kèm theo bởi bó mạch máu gồm một hoặc hai tiểu động mạch, tĩnh mạch, được bao bọc bởi lá tạng phúc mạc. Nằm ở khắp đại tràng, nằm ở mặt ngoài và song song với dải cơ dọc đại tràng. Khi bị xoắn hoặc huyết khối tĩnh mạch dẫn lưu của bởm mỡ sẽ gây viêm do thiếu máu và dẫn đến hoại tử.
Việc chẩn đoán viêm bờm mỡ đại tràng đôi khi rất khó khăn, dễ chẩn đoán nhầm với viêm túi thừa đại tràng, viêm ruột thừa.
Chẩn đoán:
Lâm sàng:
Thường triệu chứng không rõ ràng, mơ hồ, bệnh thường khởi phát đau khu trú bụng ¼ dưới, bên trái gặp nhiều hơn bên phải, thỉnh thoảng đau khi hít thở sâu hay cử động, ấn đau.
Xét nghiệm máu: bạch cầu tăng nhẹ, CRP tăng.
Chẩn đoán hình ảnh:
Siêu âm và Ct scan có ý nghĩa quan trọng góp phần chẩn đoán viêm bờm mỡ đại tràng và phân biệt với một số bệnh lý khác.
Bình thường không thấy được các bờm mỡ này trên siêu âm và CT. Bờm mỡ đại tràng chỉ thấy được khi viêm hoặc được bao quanh bởi dịch.
Siêu âm
Thấy một khối tăng âm hình tròn hoặc bầu dục, có viền giảm âm nhẹ xung quanh, ấn không xẹp, nằm gần thành đại tràng, ấn đau.
Trên siêu âm Doppler màu, không có dấu hiệu của mạch máu trong khối, vừa có giá trị chẩn đoán vừa giúp phân biệt với tình trạng viêm khác như viêm túi thừa đại tràng, viêm ruột thừa.
CT
Các dấu hiệu thường đặc trưng hơn siêu âm.
Một cấu trúc hình trứng đậm độ mỡ, liền kề với đại tràng, đường kính ~ 1,5-3,5 cm, được bao quanh bởi viền đậm độ viêm mỏng từ 1-3 mm.
Có sự dày lên của phúc mạc lân cận do sự lan rộng của viêm.
Có thể có sự hiện diện của nốt tăng đậm độ cản quang trung tâm do thuyên tắc tĩnh mạch.
Thường không liên quan đến dày thành đại tràng lân cận, tuy nhiên một số trường hợp dày thành đại tràng tỷ lệ thuận với lượng viêm bờm mỡ.
Đôi khi viêm hoại tử có thể dẫn đến vôi hóa bờm mỡ.
MRI
Mặc dù không được thực hiện thường xuyên, nhưng cũng có một số đặc điểm:
T1: Thường cho thấy một khối tín hiệu cao tròn với tín hiệu giảm nhẹ so với mỡ thông thường, do bị bao bọc bởi viêm.
T2: Khối tín hiệu cao và giảm tín hiệu trên xung xóa mỡ, viền tăng tín hiệu xung quanh 2-3 mm, tĩnh mạch trung tâm tín hiệu thấp.
T1 C + (Gd): ngấm thuốc viền xung quanh.
Điều trị
Điều trị bảo tồn bằng thuốc NSAID: các triệu chứng thường giảm dần trong vòng 7-10 ngày và CT scan trở lại bình thường trong vòng 6 tháng.
Đôi khi trong một số trường hợp điều trị bảo tồn có thể có xu hướng tái phát và can thiệp phẫu thuật cần được xem xét để ngăn ngừa tái phát và các biến chứng khác hiếm gặp như viêm phúc mạc, hình thành ápxe.
Viêm bờm mỡ đại tràng có biểu hiện lâm sàng giống với các bệnh lý cấp tính khác của các cơ quan trong ổ bụng. Việc chẩn đoán viêm bờm mỡ đại tràng dựa trên những vị trí tổn thương, đặc điểm trên siêu âm, CT. Chẩn đoán đúng sẽ tránh được việc phẫu thuật không cần thiết vì viêm bờm mỡ đại tràng khá đáp ứng với điều trị nội khoa.