I. Tầm quan trọng của khám tư vấn sàng lọc và chăm sóc sơ sinh
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO), mỗi năm có 4 triệu trẻ chết trong vòng 1 tháng tuổi. Trong đó có 2,8 triệu trẻ tử vong ở tuần đầu sau sinh (giai đoạn sơ sinh sớm) và 1,2 triệu trẻ tử vong từ ngày thứ 8-28 (giai đoạn sơ sinh muộn). Tỷ lệ tử vong sơ sinh ở Việt Nam đặc biệt tuần đầu tiên sau sinh còn rất cao. Như vậy, muốn giảm tỷ lệ tử vong sơ sinh chúng ta phải dành ưu tiên lớn nhất cho việc cứu sống sinh mạng trẻ trong giai đoạn sơ sinh sớm – giai đoạn chu sinh (0 - 7 ngày tuổi).
Mỗi năm nước ta ước tính có khoảng 1 triệu trẻ em ra đời và có khoảng 22000 – 30000 trẻ bị dị tật bẩm sinh. Nếu được thực hiện sàng lọc trước sinh và sau sinh tốt sẽ phát hiện được khoảng 1700 trẻ bị Thalasemie thể nặng, 1400 trẻ bị bệnh Down, 500 trẻ bị dị tật ống thần kinh, 200 trẻ bị suy giáp trạng bẩm sinh, 10000 – 20000 trẻ thiếu men G6PD và nhiều bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh khác. Sàng lọc sơ sinh là chương trình thực hiện khám bệnh xét nghiệm thường quy cho tất cả trẻ sơ sinh nhằm phát hiện sớm các bệnh lý nội tiết và rối loạn chuyển hóa ảnh hưởng đến sức khỏe, phát triển thể chất tinh thần của trẻ.
Hàng năm, tại khoa Sản Bệnh viện đa khoa Đức Giang có khoảng 5.000 trẻ sơ sinh ra đời, trong đó 2.000 trẻ sơ sinh ra đời bằng phương pháp sinh mổ. Những trẻ sinh mổ sẽ chậm bắt nhịp với cuộc sống so với trẻ sinh thường, dễ sinh sớm, khả năng miễn dịch thấp, dễ mắc bệnh như vàng da, mất nước, nhiễm trùng đặc biệt suy hô hấp do chậm hấp thu dịch phổi…, ngoài ra bà mẹ của những trẻ này thường có các bệnh lý đi kèm không thể sinh thường được, khả năng cho trẻ bú sớm ngay sau sinh (phương pháp da kề da) khó thực hiện vì mẹ sau mổ còn mệt, còn ảnh hưởng của chất gây mê, gây tê…
Vì thế, việc triển đề án khám, tư vấn và sàng lọc cho trẻ sơ sinh tại khoa Sản và khoa Sơ sinh, cũng như trẻ sinh mổ được khám, theo dõi và chăm sóc trong những giờ đầu tại khoa Sơ sinh bệnh viện Đa Khoa Đức Giang với mục tiêu phát hiện và chẩn đoán sớm các dị tật bẩm sinh sau khi sinh. Quan trọng hơn sẽ đáp ứng nhu cầu và tạo được sự yên tâm và hài lòng của các gia đình có trẻ sinh tại bệnh viện Đức giang đồng thời cũng góp phần tăng thu nhập cho CBCNV.
II. Mục tiêu khám tư vấn sàng lọc sơ sinh
- Phát hiện sớm bệnh lý được sàng lọc và điều trị sớm giúp trẻ phát triển khỏe mạnh bình thường, nâng cao chất lượng dân số Việt Nam.
- Tất cả trẻ sơ sinh sinh tại BV Đức Giang được khám, theo dõi, chăm sóc ngay từ những giờ đầu sau sinh giúp trẻ thích nghi sớm với cuộc sống bên ngoài tử cung đồng thời theo dõi trẻ trong suốt thời gian mẹ nằm viện cũng như tư vấn khi trẻ ra viện trong suốt thời kỳ sơ sinh (0 – 28 ngày)
- Nâng cao chất lượng chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh.
- Nâng cao vị trí và uy tín của bệnh viện
- Tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho nhân viên
III. Nội dung và tổ chức triển khai khám tư vấn sàng lọc sơ sinh
3.1. Nhân lực khoa Sơ sinh:
Tất cả các bác sĩ khoa Sơ sinh: đều đã được đào tạo sau đại học về khám và chăm sóc sơ sinh, 01 - 02 điều dưỡng khoa Sơ sinh.
3.2. Thời gian, địa điểm:
3.2.1. Khám tư vấn sàng lọc cho trẻ sơ sinh
- Thời gian: Các buổi sáng từ 9-11 giờ và buổi chiều 14h-16h.
- Địa điểm: Phòng khám tư vấn Sơ sinh (đặt tại khoa Sản)
3.2.2. Khám, tư vấn, chăm sóc sơ sinh sau mổ đẻ
- Thời gian: Tất cả các ngày trong tuần
- Địa điểm: Phòng theo dõi sau mổ tại khoa Sơ sinh
3.3. Nội dung khám tư vấn sàng lọc cho trẻ sơ sinh.
- Trẻ được khám theo dõi hàng ngày phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh nặng và các dị tật bẩm sinh cho đến khi ra viện và tái khám miễn phí trong 07 ngày đầu tiên sau đẻ
- Tư vấn và khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ; tư thế bú mẹ đúng cách
- Tư vấn các chăm sóc trẻ sơ sinh thường quy: chăm sóc rốn; chăm sóc mắt; chăm sóc da và giữ vệ sinh.
- Tư vấn và hướng dẫn cách massage cho trẻ sơ sinh
- Hướng dẫn cho bà mẹ biết cách phát hiện về các dấu hiệu nguy hiểm của trẻ sơ sinh để thông báo cho Bác sĩ và nhân viên y tế.
- Tư vấn sàng lọc cho trẻ sơ sinh: lấy máu gốt chân. Trẻ sẽ được xét nghiệm máu, siêu âm tim, siêu thóp … khi cần thiết
- Tư vấn lịch tiêm chủng cho trẻ.
3.4. Nội dung khám tư vấn chăm sóc cho trẻ sơ sinh sinh mổ.
Ngay sau khi trẻ được chuyển từ khoa Phẫu thuật gây mê sang khoa Sơ sinh:
- Bác sĩ Sơ sinh sẽ đánh giá tình trạng của trẻ: màu sắc da, nhịp thở, khóc, phát hiện và can thiệp ngay các vấn đề gây trở ngại cho sự thích nghi của trẻ với môi trường bên ngoài tử cung (những dị dạng quan trọng, những sang chấn lúc sinh, những rối loạn về hô hấp tim mạch), tiền sử sản khoa của mẹ, tuổi thai…
- Điều dưỡng khoa sơ sinh: đánh giá tình trạng của trẻ: màu sắc da, nhịp thở... Mắc monitoring theo dõi 15 - 20ph/lần trong 2 giờ đầu sau đó 1 giờ/lần trong 6 giờ đầu. Cặp nhiệt độ cho trẻ, giữ ấm, cho trẻ bú sữa. Điều dưỡng khoa Sơ sinh chăm sóc, theo dõi trẻ và báo Bác sỹ nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường.
- Khám lần 2 sau 6 giờ: Bác sĩ sẽ khám kĩ hơn theo trình tự từ trên xuống dưới tránh bỏ sót, đánh giá vấn đề ăn sữa của trẻ, nôn trớ, đi ngoài chưa…
Có 2 trường hợp xảy ra:
Nếu trẻ ổn định sẽ cho trẻ về với mẹ tại khoa Sản và trẻ sẽ được tái khám hàng ngày và tư vấn sàng lọc như trên.
Nếu trẻ có các biểu hiện bệnh bất thường sẽ được tiếp tục nằm điều trị tại khoa Sơ sinh cho đến khi trẻ ổn định về được với mẹ.
Khoa Sơ sinh đã bắt đầu triển khai khám, tư vấn sàng lọc và chăm sóc trẻ sơ sinh sau mổ đẻ từ ngày 6/2/2018. Khoa Sơ sinh đã khám tư vấn cho 64 trẻ trẻ sinh thường và 74 trẻ sơ sinh sinh mổ được theo dõi và chăm sóc ngay sau sinh. Đồng thời khoa cũng đã nhận được những phản hồi khá tích cực về phía các gia đình trẻ sơ sinh. Sau đây là một số hình ảnh khám tư vấn và chăm sóc trẻ sơ sinh sinh mổ:
Phòng khám tư vấn sàng lọc sơ sinh
Phòng chăm sóc trẻ sơ sinh sau mổ