Ngày 17/9/2019, Ngày An toàn người bệnh thế giới lần thứ nhất được đánh dấu bằng loạt sự kiện trên khắp thế giới, nhằm nâng cao nhận thức về sự cần thiết để đưa an toàn người bệnh là ưu tiên hàng đầu trong chăm sóc sức khỏe toàn cầu. Ngày này sẽ kết nối các bên có liên quan trong nỗ lực giảm thiểu các sự cố không được kiểm soát trong khám chữa bệnh.
Trong báo cáo tháng 8/2019, WHO đã cập nhật tình hình tai biến y khoa và cảnh báo tình hình tai biến y khoa đã trở thành vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng trên phạm vi toàn thế giới. Nếu như nguy cơ tử vong khi đi máy bay là 1/3.000.000 thì nguy cơ tử vong do các sự cố trong chăm sóc y tế là 1/300.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố 10 con số về các tai biến và sự cố trong chăm sóc sức khỏe, WHO đã cảnh báo thực trạng đáng lo ngại về an toàn người bệnh trên phạm vi toàn cầu (theo “10 facts on patient safety” - August 2019, WHO):
1. Cứ 10 người bệnh thì có 1 người bị tổn thương trong quá trình nằm viện
Ở các nước có thu nhập cao, cứ 10 người bệnh thì có 1 bệnh nhân bị sự cố y khoa trong thời gian được chăm sóc tại bệnh viện. Tai biến xảy ra do các sự cố y khoa khác nhau, trong đó khoảng 50% có thể phòng ngừa được.
Một nghiên cứu ở 26 bệnh viện tại 8 nước có thu nhập thấp và trung bình, cho thấy tỷ lệ sự cố y khoa khoảng 8%, trong đó có đến 83% các trường hợp là có thể phòng ngừa được, và khoảng 30% có liên quan đến người bệnh bị tử vong.
2. Sự cố y khoa do chăm sóc không an toàn có thể là 1 trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên phạm vi toàn cầu
Bằng chứng gần đây cho thấy: trong số 134 triệu sự cố y khoa xảy ra mỗi năm do chăm sóc không an toàn tại các bệnh viện ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC: low- and middle-income countries), đã dẫn đến 2,6 triệu trường hợp tử vong. Một nghiên cứu khác đã ước tính có khoảng 2/3 sự cố y khoa do chăm sóc không an toàn xảy ra tại các nước LMIC.
3. Tần suất sự cố y khoa trong chăm sóc sức khỏe ban đầu và điều trị ngoại trú là 4/10
Đảm bảo an toàn trong cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ là vô cùng quan trọng trên tất cả các cấp độ, bao gồm cả chăm sóc ban đầu và ngoại trú (nhất là cấp cứu). Trên phạm vi toàn cầu, có đến 4/10 bệnh nhân bị sự cố trong khi được chăm sóc ở những nơi này, trong đó có đến 80% sự cố là có thể phòng ngừa được. Các lỗi thường gặp liên quan đến chẩn đoán, kê đơn và sử dụng thuốc. Sự cố xảy ra trong chăm sóc ban đầu và ngoại trú thường dẫn đến nhập viện.
Tại các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), loại sự cố này chiếm hơn 6% tổng số ngày nằm viện và hơn 7 triệu lượt nhập viện mỗi năm.
4. Cứ mỗi 7 đô-la Canada chi phí điều trị thì có ít nhất 1 đô-la được dành để điều trị các tổn hại do sự cố y khoa xảy ra tại bệnh viện
Bằng chứng gần đây cho thấy 15% tổng chi phí cho hoạt động của bệnh viện tại các nước thuộc Tổ chức OECD là dành cho các sự cố y khoa, các sự cố nặng nề nhất bao gồm huyết khối tĩnh mạch, loét do tỳ đè và nhiễm trùng. Ước tính tổng chi phí do sự cố ở các quốc gia này lên tới hàng nghìn tỷ đô-la Mỹ mỗi năm.
5. Đầu tư cho an toàn cho người bệnh có thể tiết kiệm tài chính đáng kể
Đầu tư cho việc cải thiện an toàn người bệnh có thể tiết kiệm tài chính đáng kể và quan trọng hơn là kết quả chăm sóc sẽ tốt hơn, là do chi phí phòng ngừa thường thấp hơn nhiều so với chi phí điều trị các tai biến. Chỉ riêng tại Mỹ, tập trung cho các hoạt động cải tiến an toàn người bệnh dẫn đến khoản tiết kiệm ước tính khoảng 28 tỷ đô-la tại các bệnh viện giai đoạn từ năm 2010 đến 2015.
Chìa khóa để chăm sóc an toàn hơn là sự tham gia của người bệnh. Nếu thực hiện tốt, việc thu hút người bệnh cùng tham gia không phải là hoạt động tốn nhiều chi phí, và có thể giảm 15% thiệt hại do sự cố y khoa, tiết kiệm hàng tỷ đô-la mỗi năm.
6. Thực hành sử dụng thuốc không an toàn và lỗi do sử dụng thuốc gây tác hại cho hàng triệu người bệnh và tiêu tốn chi phí hàng tỷ đô-la Mỹ mỗi năm
Sai sót về sử dụng thuốc không an toàn như liều lượng không đúng, hướng dẫn không rõ ràng, sử dụng chữ viết tắt trong kê đơn và đơn thuốc không phù hợp là những nguyên nhân hàng đầu gây nguy hiểm cho người bệnh và hoàn toàn có thể phòng tránh được. Trên toàn cầu, tiêu tốn chi phí liên quan đến lỗi sử dụng thuốc ước tính là 42 tỷ đô-la Mỹ mỗi năm, chưa bao gồm tiền lương, năng suất lao động giảm hoặc chi phí cho chăm sóc sức khỏe do tai biến. Chi phí này chiếm 1% chi tiêu toàn cầu cho y tế.
Lỗi do sử dụng thuốc có thể xảy ra do hệ thống cung ứng và sử dụng thuốc còn yếu, và/hoặc do yếu tố con người như mệt mỏi, điều kiện làm việc kém hoặc thiếu nhân viên đến các công việc kê đơn, lưu trữ, chuẩn bị, pha chế, quản lý và theo dõi. Bất kỳ một hoặc sự kết hợp nào trong số này có thể dẫn đến tổn hại nghiêm trọng cho người bệnh, gây tàn phế và thậm chí tử vong.
7. Chẩn đoán không chính xác hoặc chậm trễ là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nguy hiểm và ảnh hưởng đến hàng triệu người bệnh
Lỗi chẩn đoán, là sự thất bại trong việc xác định bản chất của bệnh một cách chính xác và kịp thời, xảy ra ở khoảng 5% bệnh nhân tại Mỹ. Khoảng một nửa trong số các lỗi này có khả năng gây ra tác hại nghiêm trọng. Một nghiên cứu về các phòng khám chăm sóc ban đầu tại Malaysia cho thấy các lỗi chẩn đoán chiếm 3,6%.
Tại Mỹ, nghiên cứu khám nghiệm tử thi cho thấy các lỗi chẩn đoán chiếm khoảng 10% trường hợp tử vong. Nghiên cứu hồi cứu hồ sơ bệnh án cho thấy lỗi chẩn đoán chiếm 6 - 17% trong các sự cố nguy hại. Bằng chứng từ các quốc gia thu nhập thấp và trung bình còn hạn chế, tuy nhiên, ước tính tỷ lệ này sẽ còn cao hơn.
8. Trong 100 người bệnh nhập viện thì có 10 người bị nhiễm trùng bệnh viện
Cứ 100 bệnh nhân nhập viện thì có 7 người ở các nước thu nhập cao và 10 người ở các nước thu nhập thấp và trung bình sẽ mắc một hoặc nhiều bệnh nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc sức khỏe. Hàng trăm triệu bệnh nhân trên toàn thế giới bị nhiễm trùng bệnh viện hàng năm.
Những người bị Staphylococcus aureus kháng methicillin (MRSA), có nguy cơ tử vong cao hơn 64% so với những người bị nhiễm trùng không kháng thuốc. Bất kể quốc gia thuộc nhóm thu nhập cao hay thấp, với các can thiệp khác nhau, đặc biệt là vệ sinh tay có thể làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng bệnh viện lên tới 55%.
9. Hơn 1 triệu người bệnh tử vong hàng năm là do biến chứng của phẫu thuật
Thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy phẫu thuật không an toàn dẫn đến tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao. Các quy trình chăm sóc phẫu thuật không an toàn gây ra biến chứng ở 25% người bệnh. Hàng năm, có gần 7 triệu người bệnh phẫu thuật bị biến chứng, trong đó có 1 triệu người chết trong hoặc ngay sau phẫu thuật.
Do các biện pháp an toàn người bệnh được cải thiện, các trường hợp tử vong liên quan đến các biến chứng do phẫu thuật đã giảm trong 50 năm qua. Tuy nhiên, số người bệnh bị biến chứng do phẫu thuật tại các nước thu nhập thấp và trung bình vẫn cao gấp 2-3 lần so với các nước thu nhập cao.
10. Phơi nhiễm với phóng xạ là mối quan tâm về an toàn sức khỏe cộng đồng và người bệnh
Trên toàn cầu, có hơn 3,6 tỷ lần kiểm tra X-quang được thực hiện hàng năm, trong đó 10% là trẻ em. Ngoài ra, có hơn 37 triệu lượt làm các thủ thuật liên quan đến y học hạt nhân và 7,5 triệu lượt xạ trị hàng năm. Việc sử dụng phóng xạ không phù hợp hoặc không có kỹ năng có thể dẫn đến các mối nguy hiểm cho sức khỏe, cho cả bệnh nhân và nhân viên.
Các nguy cơ liên quan đến lỗi phóng xạ là tiếp xúc quá nhiều với bức xạ và các trường hợp xác định sai bệnh nhân hoặc sai vị trí. Ước tính tỷ lệ mắc lỗi liên quan đến phóng xạ là khoảng 15/10.000 lượt điều trị.
Môi trường cởi mở và không buộc tội là điều kiện tối thiểu để xây dựng văn hóa an toàn người bệnh. Do đó, để thúc đẩy giao tiếp cởi mở để học hỏi từ các lỗi và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự an toàn của người bệnh, TCYTTG đã đưa ra khẩu hiệu của Ngày An toàn Người bệnh Thế giới của năm 2019 là “Speak up for patient safety!” (Hãy nói ra vì sự an toàn của người bệnh).
Đảm bảo an toàn cho người bệnh là một yêu cầu rất quan trọng để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có chất lượng và nâng cao độ bao phủ chăm sóc sức khoẻ toàn dân. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực trên toàn hệ thống y tế - từ cơ sở hạ tầng an toàn, sử dụng công nghệ và thiết bị y tế an toàn, quản lý và sử dụng thuốc đúng chất lượng, bệnh nhân được thông tin rõ ràng, đến nhân viên y tế lành nghề và tận tâm, với một môi trường làm việc thuận lợi, tất cả đều rất cần thiết để cải thiện an toàn và chất lượng chăm sóc người bệnh.
Hưởng ứng tuần lễ an toàn người bệnh thế giới lần thứ nhất (16/09/2019 – 22/09/2019), Bệnh viện đa khoa Đức Giang phát động chương trình an toàn người bệnh nhằm nâng cao nhận thức về an toàn người bệnh với chủ đề: “ An toàn người bệnh là ưu tiên của sức khỏe toàn cầu”, với mục tiêu: “trước tiên là không gây nguy hại cho người bệnh - first do no harm for patient”, cùng với thông điệp “Hãy nói ra cho sự An toàn Người bệnh!” tạo môi trường cởi mở và “không đổ lỗi” để xây dựng văn hóa an toàn người bệnh. Cam kết xây dựng văn hoá an toàn người bệnh, chung tay hành động để tạo nên môi trường bệnh viện cởi mở thân thiện và “không đổ lỗi”, nhằm khuyến khích sự trao đổi, học hỏi từ các sự cố và lan tỏa thông điệp của năm 2019 “Cùng nói ra vì sự An toàn của Người bệnh!” Với những thông điệp:
1) Thông điệp cho các bác sĩ, điều dưỡng, dược sĩ và nhân viên y tế: Hãy xem người bệnh như đối tác của mình trong chăm sóc sức khỏe của chính họ; Hợp tác với người bệnh để tạo văn hóa an toàn người bệnh minh bạch và cởi mở; Khuyến khích báo cáo không đổ lỗi và học từ những sai sót. Hãy nói ra vì sự an toàn của người bệnh!
2) Thông điệp cho người bệnh và người thân của người bệnh: Hãy chủ động quan tâm chăm sóc chính mình; Cung cấp thông tin chính xác về tiền sử bệnh, bảo đảm giao tiếp cởi mở với thầy thuốc và nhân viên y tế; Hãy đặt những câu hỏi để hiểu và tình trạng bệnh của mình và cách thức điều trị. Hãy nói ra vì sự an toàn chăm sóc y tế của bạn! Hãy nói ra vì sự an toàn của người bệnh!