Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý khớp viêm mạn tính với cơ chế tự miễn dịch. Bệnh gây tổn thương chủ yếu ở màng hoạt dịch khớp, tiến triển mạn tính, xen kẽ các đợt cấp tính và gây hủy khớp, biến dạng khớp khiến bệnh nhân trở thành tàn phế, ảnh hưởng đến sinh hoạt, giảm chất lượng cột sống. Bệnh cần được chẩn đoán sớm, điều trị toàn diện kết hợp nhiều phương pháp như nội khoa, phục hồi chức năng vận động khớp, phẫu thuật chỉnh hình…nhằm khống chế tình trạng viêm khớp tiến triển cũng như làm chậm tiến trình tổn thương cấu trúc xương khớp cho các bệnh nhân. Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, những thành tựu trong lĩnh vực sinh học phân tử, điều trị tác nhân sinh học đang là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả ở các bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.
Hình ảnh biến dạng bàn tay gió thổi, ngón tay cái hình chữ Z và ngón tay hình cổ ngỗng ở bệnh nhân Viêm khớp dạng thấp
Thuốc sinh học là gì?
Thuốc sinh học có bản chất là các protein (kháng thể đơn dòng) được tạo ra bằng công nghệ sinh học (gây đáp ứng miễn dịch trên động vật, sau đó thu kháng thể bằng kỹ thuật sinh học phân tử) và nhắm mục tiêu vào các protein gây viêm trong hệ thống miễn dịch như TNF và interleukin. Nhờ tác dụng nhắm trúng đích đó, mà các thuốc sinh học đã kiểm soát viêm tốt, tác dụng nhanh, dung nạp tốt mang lại hiệu quả cải thiện lâm sàng đồng thời làm chậm tình trạng hủy khớp, giúp bảo tồn chức năng khớp cho bệnh nhân viêm khớp tự miễn nói chung và viêm khớp dạng thấp nói riêng.
Các loại thuốc sinh học dùng trong viêm khớp dạng thấp.
Gồm các thuốc sau:
+ Thuốc ức chế tế bào B (B-cell depletion): Rituximab (MabThera): Rituximab là một kháng thể đơn dòng khảm, hoạt động chống lại protein CD20 chủ yếu được tìm thấy trên bề mặt của các tế bào B. Rituximab được sử dụng trong điều trị u lympho, bệnh bạch cầu nhiều, thải ghép và một số rối loạn tự miễn dịch.
+ Thuốc ức chế yếu tố chống hoại tử khối u (TNF-α): Là một protein do cơ thể sản sinh ra trong phản ứng của cơ thể với tình trạng viêm, chấn thương. TNF- α thúc đẩy hiện tượng viêm như sưng, nóng, đỏ, đau và phản ứng toàn thân như sốt. Chất này đặc biệt có vai trò quan trong trong cơ chế bệnh sinh của một số bệnh như viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp vẩy nến... Ức chế TNF-α giúp khống chế tình trạng viêm này. Các thuốc thuộc nhóm này gồm: Etanercept (Enbrel-hiện rút khỏi thị trường Việt Nam); Một kháng thể đơn dòng như infliximab (Remicade), Adalimumab (Humira), Golimumab (Simponi)…
+ Thuốc ức chế Interleukin 6: Tocilizumab (Actemra). IL-6 là một cytokine đa chức năng có tác động sinh học rộng lớn điều hòa nhiều quá trình bao gồm các đáp ứng viêm cấp tại gan, chuyển hóa sắt, tạo máu, chuyển hóa xương và các bệnh lý tim mạch. IL-6 ảnh hưởng khớp thông qua sản xuất yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu (vascular endothelial growth factor -VEGF) góp phần hình thành màng máu ở màng hoạt dịch, kích thích hủy cốt bào trưởng thành và tăng hoạt hóa, và là chất trung gian trong quá trình viêm mạn tính. Trong viêm khớp dạng thấp, IL-6 đóng vai trò chính trong điều hòa các tác nhân tham gia vào quá trình miễn dịch dịch thể (tế bào B), miễn dịch tế bào (tế bào T), hủy cốt bào, duy trì đáp ứng tự kháng thể thông qua hoạt hóa TH17. Chính vì vậy Tocilizumab là kháng thể đơn dòng kháng thụ thể interleukin-6 (IL-6) ở người được nhân hoá tái tổ hợp là thành phần của phân nhóm globulin miễn dịch (Ig) IgG1 sẽ điều trị thông qua cơ chế bệnh sinh này.
Đặc điểm của các loại thuốc sinh học
Đặc điểm chung của nhóm thuốc DMARDs sinh học:
+ Đạt hiệu quả kiểm soát tốt bệnh cả trên lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng;
+ Tác dụng không mong muốn đáng ngại nhất của các thuốc này là lao và các nhiễm khuẩn cơ hội, nhiễm virus (đặc biệt virus viêm gan B, C), ung thư. Do vậy, trước khi chỉ định thuốc sinh học, bệnh nhân phải được sàng lọc các nhiễm trùng này theo một qui trình nghiêm ngặt.
+ Điều trị với thuốc sinh học thường vẫn kết hợp với methotrexat.
Ứng dụng điều trị thuốc sinh học ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp tại Đơn nguyên cơ xương khớp – Bệnh viện đa khoa Đức Giang.
Từ năm 2009, một số thuốc thuộc nhóm này đã được sử dụng tại Việt Nam. Đơn nguyên cơ xương khớp bệnh viện Đa khoa Đức giang, điều trị thuốc sinh học đã được áp dụng từ năm 2018 . Các loại thuốc thuộc nhóm kháng TNF α như Humira ( Adalimumab), Simponi ( Golimumab) là các thuốc đang được sử dụng điều trị cho bệnh nhân viêm khớp dạng thấp tại bệnh viện. Thuốc tuy có giá thành đắt, phải dùng lâu dài nhưng đã được áp dụng bảo hiểm chi trả 50 % cho mỗi mũi thuốc tiêm. Nên đã góp phần giảm bớt chi phí điều trị cho bệnh nhân, đem lại cho bệnh nhân một phương pháp điều trị hiệu quả.
Tại Đơn nguyên cơ xương khớp bệnh viện đa khoa Đức Giang, bệnh nhân viêm khớp dạng thấp nói riêng và các bệnh nhân viêm khớp tự miễn nói chung, sẽ được theo dõi điều trị và đáp ứng điều trị hàng tháng bằng khám lâm sàng và xét nghiệm định kì. Phát hiện kịp thời các tác dụng phụ của thuốc, đánh giá đúng đáp ứng kém hoặc không đáp ứng để chuyển phác đồ điều trị nhằm đem lại hiệu quả cao cho người bệnh. Khi bệnh nhân kém hay không đáp ứng hoặc có tác dụng phụ không dùng được phác đồ kinh điển, phải chuyển dùng thuốc sinh học, bệnh nhân sẽ được khám loại trừ nguy cơ nhiễm khuẩn và đặc biệt hãng thuốc hỗ trợ miễn phí kinh phí sàng lọc viêm gan B,C, sàng lọc lao tiềm ẩn nhằm đảm bảo điều kiện sử dụng thuốc sinh học một cách chặt chẽ, an toàn nhất cho người bệnh. Điều đó đã mang lại niềm tin tưởng từ người bệnh và đơn nguyên Cơ xương khớp bệnh viện Đa khoa Đức Giang là địa chỉ điều trị bệnh tin cậy cho các bệnh nhân cơ xương khớp.
Vì vậy, nếu bạn đang có vấn đề sức khỏe về các bệnh lý cơ xương khớp hay bản thân, người thân đang mắc bệnh viêm khớp dạng thấp....đừng ngại đến với chúng tôi. Đơn nguyên cơ xương khớp bệnh viện Đa khoa Đưc Giang sẽ chăm sóc tốt nhất cho sức khỏe của bạn và gia đình bạn.