Bệnh thận mạn tính là một trong những vấn đề sức khỏe nổi cộm trên toàn thế giới, bệnh thận mạn tính có thể dẫn đến bệnh thận giai đoạn cuối và đây là nguyên nhân tăng nguy cơ bệnh tim mạch, suy tim và tăng chi phí điều trị. Trong nhóm bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối cần lọc máu chu kỳ thì vấn đề rối loạn calci, phospho máu (bệnh cường cận giáp thứ phát) rất thường gặp và là một trong những yếu tố gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống trên nhóm bệnh nhân này.
Cường cận giáp thứ phát là bệnh lý xuất hiện từ giai đoạn sớm của quá trình suy thận, ba nguyên nhân chính dẫn đến cường cận giáp thứ phát ở bệnh nhân suy thận mạn là hạ calci máu, giảm vitamin D trong máu và ứ trệ phosphate máu. Trong tiến trình suy thận, nồng độ Calci huyết thanh sẽ giảm dần, khi nồng độ calci giảm sẽ dẫn đến giảm tác dụng ức chế lên tế bào chính tuyến cận giáp, do đó tuyến cận giáp sẽ tăng tổng hợp hormon PTH. Bên cạnh đó, tăng phosphate máu có tác dụng kích thích trực tiếp tuyến cận giáp tăng tổng hợp PTH, và gián tiếp thông qua ức chế men 1-α-hydroxylase ở thận, dẫn đến giảm tổng hợp calcitriol, do đó giảm calci máu và tăng tiết PTH, hậu quả cuối cùng là tăng sản tuyến cận giáp.
Ở giai đoạn sớm, các triệu chứng thường rất nghèo nàn, giai đoạn muộn có thể gặp một số dấu hiệu như sau: ngứa da, đau xương, yếu cơ gốc chi, rạn xương, gãy xương, biến dạng lồng ngực, gù vẹo cột sống… . Ngoài ra còn có các biểu hiện do lắng đọng calci ngoài xương như lắng đọng calci ở các cấu trúc tim mạch, đặc biệt là các van tim, vôi hóa mạch máu, lắng đọng calci dưới da… Những triệu chứng này gây rất nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối.
Bệnh nhân khi được chẩn đoán bệnh cường cận giáp thứ phát cần được điều trị để giảm các triệu chứng và hạn chế biến chứng. Một số biện pháp có thể thực hiện như : thực hiện chế độ ăn nghèo phospho sớm ngay từ giai đoạn đầu của suy thận mạn tính, bổ sung calci nhằm dự phòng hạ calci máu, sử dụng thuốc gắp phospho (như calcium carbonate, renagel, fosrenol…), điều chỉnh calci trong dịch lọc của bệnh nhân thận nhân tạo… . Trong đó, việc ăn hạn chế phospho rất quan trọng và người bệnh có thể tự kiểm soát tại nhà. Lượng phospho bổ sung trong ngày giới hạn trong khoảng 800- 1000mg, phospho có nhiều trong các thực phẩm như sữa, sữa chua, phomai, đậu đỗ, hạt dẻ, bánh mì, ngũ cốc, nội tạng động vật, hải sản, đồ uống nhẹ (đặc biệt là coca cola)…
Như vậy, bệnh nhân thận nhân tạo chu kỳ cần được quan tâm một cách đúng đắn về việc phát hiện và điều trị sớm bệnh lý cường cận giáp thứ phát thông qua việc đánh giá cân bằng Calci- phospho 1 lần /tháng, để kiểm soát tốt bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Nắm vững được vấn đề này, các bác sỹ tại khoa Nội thận- Tiết niệu bệnh viện Đa khoa Đức Giang đã có kế hoạch tư vấn cụ thể cho người bệnh suy thận ở giai đoạn sớm. Đồng thời xây dựng kế hoạch điều trị cho những bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ đã có biến chứng rối loạn Calci- Phospho máu bằng các cách như: tư vấn chế độ ăn, bổ sung calci đường uống hoặc tiêm (truyền), sử dụng quả lọc có hệ số siêu lọc cao… . Tới đây, khoa Nội thận – Tiết niệu cũng có kế hoạch triển khai kỹ thuật thẩm tách siêu lọc bù dịch trực tiếp từ dịch lọc (kỹ thuật HDF online), kỹ thuật này sẽ có được những hiệu quả đáng kể trong việc kiểm soát rối loạn Calci- Phospho cho người bệnh.
Hình ảnh: Một số thực phẩm giàu phospho
Hủy xương bàn tay trong cường tuyến cận giáp