LIS là từ viết tắt của: Hệ thống quản lý thông tin phòng xét nghiệm. LIS có nhiệm vụ giúp bệnh viện quản lý các hoạt động xét nghiệm. Hệ thống còn cung cấp thêm các dịch vụ giá trị gia tăng khác: theo dõi tình hình hoạt động của phòng xét nghiệm từ xa, trả kết quả xét nghiệm qua email, website, tin nhắn điện thoại…
Tại khoa Huyết học-Truyền máu (HHTM) bệnh viện đa khoa Đức Giang đã thực hiện áp dụng cải tiến CNTT, cải tiến quy trình, số hóa quy trình từ năm 2018 đến nay. Hiện đã áp dụng được một số kết quả nhất định: Số hóa chỉ định xét nghiệm, giảm thải giấy tờ trong quy trình xét nghiệm của người bệnh; Minh bạch các thời gian cho bệnh nhân: chỉ định, lấy mẫu, trả kết quả; Khi bệnh nhân đủ kết quả sẽ nhận được tin nhắn thông báo, nhận được đường link và tài khoản cá nhân để tra cứu kết quả; Kết quả được trả dạng chữ ký số, file PDF nên rất thuận tiện khi BN tự in hoặc chia sẻ, sử dụng kết quả có đầy đủ pháp lý ( chữ ký) của họ.
Hình 1: Mô hình xây dựng hệ thống LIS và các modul phụ trợ trong khối xét nghiệm, bệnh viện đa khoa Đức Giang
Ngoài ra các việc kiểm soát chất lượng xét nghiệm, nội kiểm, ngoại kiểm, quản lý quy trình, quản lý hóa chất, trang thiết bị, nhân sự và vật tư tiêu hao đều rất tốt khi áp dụng các cải tiến về CNTT trong khoa xét nghiệm nói chung, hay khoa HHTM nói riêng.
Tính thực tiễn và hiệu quả của LIS thì như tôi đã trình bày là rất hiệu quả và cần thiết với bệnh viện. Nhưng quá trình triển khai từ năm 2018 đến nay, và cụ thể hơn từ năm 2023-2024 đến nay gặp nhiều khó khăn và thách thức cụ thể:
Một, Tôi và các đồng nghiệp đều được học và làm việc với kiến thức là y khoa. Khi làm việc với lĩnh vực CNTT cần bổ sung rất nhiều các khái niệm, các quy trình và duyệt các tính năng, yêu cầu các đầu bài triển khai theo ngôn ngữ CNTT. Phải giải thích quy trình làm việc, cải tiến quy trình làm việc để có thể áp dụng CNTT và quan trọng nhất là các phần mềm có thể đáp ứng đúng và đạt yêu cầu đề ra. Việc này đặt ra thách thức là các nhân tôi là người triển khai cũng nhưng từng nhân viên trong khối phải quen và sử dụng tốt các tính năng trong phần mềm mơi đem lại hiệu quả cho công việc. Đến hiện nay phần lớn cán bộ nhân viên trong khối đã quen thuộc với quy trình phần mềm và sử dụng thành thạo các chức năng cơ bản. Trong các giai đoạn tiếp theo cần tiếp tục nghiên cứu để cải tiến quy trình sao cho đơn giản, tự động hóa, giảm các thao tác nhưng an toàn, bảo mật và dễ truy xuất. Cụ thể như chức năng ký tự động, nhận diện nhân viên giao mẫu băng khuôn mặt, và hướng tới mục tiêu xa như nhận xét nghiệm theo hẹn trước, duyệt kết quả tự động với các tham số điều kiện cụ thể.
Hai, Giá trị hợp đồng của các đơn vị cung cấp phần mềm thường giá trị lớn, nên phải đấu thầu theo quy định nhà nước, quy định của bệnh viện, đây là bắt buộc. Việc thầu chung gói phần mềm xét nghiệm LIS với phần mềm quản lý bệnh viện chung HIS trong nhưng năm trở lại đây đều có nhiều khó khăn, đặc biệt là khi triển khai hoặc nghiệm thu theo thầu, phần LIS đạt yêu cầu hoặc có năng lực tốt, nhưng phần quản lý bệnh viện HIS không đạt nên phải hủy cả gói thầu. Trong khi phần LIS đang triển khai tốt và có khả năng phát triển. Trong khi phần mềm hiện tại đã dừng nâng cấp và không đồng ý nâng cấp ( do đang miễn phí) Để đối mặt với việc này có thể xem xét đề xuất thầu riêng phần mềm LIS giống như phân hệ PACS của bệnh viện.
Ba, Hệ thống CNTT phải đầu tư rất nhiều chi phí, như cơ sở hạ tầng, máy chủ, máy trạm, các hệ thống mạng, bảo vệ an ninh, hệ thống backup và sao lưu. Phát triển mục tiêu xoay quanh người bệnh, bệnh nhân, khách hàng đến viện, đem lại được nhiều nhất thuận tiện và hiện đại, chính xác cho nhân dân. Nhưng giá thu các dịch vụ cung cấp không có khấu phần của việc phát triển CNTT, việc này về mặt tổng thể là tốt: Người dân dùng các dịch vụ cao cấp, tiện ích nhưng vẫn giá bình dân, bệnh nhân khám bảo hiểm cũng như bệnh nhân dịch vụ. Nhưng về mặt chiến lược phát triển sẽ thấy không có tiền tái cơ cấu và tái đầu tư cho CNTT. Người làm việc phát triển CNTT cũng chưa được chi trả hay có bất cứ quyền lợn gì thêm. Trong khi hệ thống y tế tư nhân lại làm rất tổt việc này. Việc phát triển CNTT , và tính năng, khả năng của phần mềm giữa các bệnh viện được ví như chạy đua vũ trang, ngày càng hiện đại hóa, tự động hóa, hiệu quả cao. Nhưng khi không có nguồn lực phát triển và đây là bài toán chung của các bệnh viện công. Kết quả có thể thấy hệ thống CNTT của y tế tư nhân phần lớn là tốt và hiệu quả hơn so với bệnh viện công.
Bốn, Chỉ có tiếp tục phát triển và nâng cao giải pháp, chức năng cho phần mềm LIS cũng như các phân hệ (modul) liên quan để nâng cao tính quản lý, giám sát, và nhanh chóng nhất đưa ra các báo cáo, đồ thị theo dõi live. Công việc áp dụng vào trong các khoa xét nghiệm ngoài chức năng phục vụ và tiện ích trong chuyên môn, còn là công cụ vô cùng quan trọng cho các nhà quản lý, từ khoa phòng, đến bệnh viện. Có thể minh bạch, hiện thị trực quan công tác hoạt động từng khoa xét nghiệm, việc đảm bảo và duy trì thời gian trả kết quả, tỷ lệ tiêu háo hóa chất vật tư, và tỷ lệ thất thoát, trách nhiệm của từng nhân viên tham gia trong quy trình ban hành kết quả của người bệnh. Để làm nhưng việc ngắn gọn như vậy, nhưng chúng tôi đã phát triển nhiều năm nay và chưa hoàn thành do nhiều lý do cả chủ quan và khách quan. Nhưng vẫn quan trong là người cũng làm, cùng phát triển với phần mềm, đưa ra các yêu cầu ( đầu bài) cho kỹ sư phần mềm, rồi lại ngồi cũng giải toán, đưa ra quy trình cho phần mềm đi theo, cải tiến quy trình và hoàn thiện và nghiệm thu.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng là tiền đề để xây dựng y tế thông minh, đáp ứng nhu cầu phát triển của con người và xã hội, nhất là trong thời đại. Phần mềm nào cũng có hạn, có ưu điểm, nhược điểm. Nếu năm 2018-2022 chúng tôi tự hào về hệ thống LIS trong toàn ngành, thì đến năm 2023-2024 các đơn vị khác đã phát triển và đạt các hiệu quả tương tự và còn hơn chúng tôi, trong khi chúng tôi vẫn đang dậm chân tại chỗ. Nên tầm nhìn, lựa chọn được phần mềm, cùng đồng hành phát triển xây dựng là công tác vô cùng quan trọng và bức thiết đối với nhu cầu phát triển bệnh viện và từng khoa phòng trong các tháng tiếp theo trong năm 2024 và các năm tiếp theo.